SANAYİNİN KURULUŞUNDA ETKİLİ FAKTÖRLER
1. HAMMADDE
Tarım ürünleri, hayvansal ürünler
ve madenler başlıca ham madde kaynaklarıdır. Tarım ürünlerini işleyen fabrikalar genellikle bu ürünlerin üretim
alanlarına yakın bölgelerde kurulmuştur .
UNLU GIDA SANAYİSİ
Gıda sanayi ürünleri içerisinde en
büyük yeri un ve unlu mamuller almaktadır.
Bu ürünleri işleyen fabrikalarda daha
çok buğday kullanılır.
Türkiye bisküvi ve makarna
üretiminde dünyanın önemli ülkeleri
arasında yer almaktadır.
Eskişehir, Ankara, Konya, Karaman ve Aksaray'da gelişmiştir.
ŞEKER SANAYİSİ
Cumhuriyetin ilk yıllarında kurulan ve
gelişen bir sanayi koludur.
İç bölge illerinde şeker fabrikaları
yaygındır.
NOT: Karadeniz-Ege ve Akdeniz kıyıları
ile G.Doğu Anadolu illerinde şeker fabrikası yoktur.
YAĞ SANAYİSİ
Yağ sanayisi zeytin, ayçiçeği, soya,
mısır, kanola, fındık ve pamuk tarımının yoğun olduğu yerlerde gelişmiştir.
En fazla sıvı yağ, ayçiçeğinden elde
edilir. Ayçiçek yağı fabrikaları Marmara'da yoğundur.
ET VE SÜT ÜRÜNLERİ SANAYİSİ
Genelde büyükbaş hayvancılığın yaygın
olduğu yerlerde gelişmiştir.
Et ve süt üretiminde Kars, Ağrı, Van,
Diyarbakır, Şanlıurfa,Kayseri, Trabzon, Bursa, Edirne, Bolu en önemli
illerimizdir.
KONSERVE
Ülkemizde her mevsim taze sebze
bulunması sebze konserveciliğini sınırlandırmıştır.
Bursa, Balıkesir, Çanakkale , İzmir ve
Manisa gibi merkezlerde sebze ve meyve,
Balıkesir, Çanakkale ve Trabzon gibi
merkezlerde ise balık konserveciliği gelişmiştir.
ÇAY SANAYİSİ
Çay sanayii çay tarımının yapıldığı
yörelerde gelişmiştir. Bu ürünün elde edildiği fabrikaların çoğu Rize’dedir.
Diğer fabrikalar Artvin, Trabzon ve Giresun illerinde bulunur.
TÜTÜN SANAYİSİ
Tütün üretimine bağlı olarak; İzmir,
Manisa ve Samsun’da sigara fabrikaları
kurulmuştur.
PAMUKLU DOKUMA
Pamuklu dokuma sanayiine bağlı
fabrikalar daha çok pamuğun yetiştirildiği İzmir ,Denizli, Adana, Antalya gibi
illerde gelişmiştir.
YÜNLÜ DOKUMA (HALI-KİLİM)
Yünlü dokuma sanayisi küçükbaş
hayvancılığa bağlı olarak; Isparta, Demirci (Manisa), Eşme (Uşak), Bünyan (Kayseri), Nevşehir,
(Gürün) Sivas, Tokat, Erzurum ve Ağrı’da gelişmiştir.
DERİ GİYİM
Deri giyim sanayisi büyükbaş
hayvancılığa bağlı olarak İzmir, Manisa, Kayseri ve Bolu illerinde
yoğunlaşmıştır.
2.SERMAYE
Sanayi tesisleri büyük sermayelerle
kurulmaktadır.
Sermaye birikimi fazla olduğundan
Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde sanayi yatırımları daha fazladır.
Türkiye’de sanayinin gelişmesinde
sermaye yeterli olmadığından, yabancı sermayenin girmesi için kolaylıklar
sağlanmaktadır.
3.ENERJİ KAYNAĞI
Fabrikaların çalışması için enerji
gerekmektedir. Bu ihtiyaç büyük ölçüde elektrik enerjisidir.
Enerji kaynaklarından kömürün uzak
yerlere taşınması maliyeti artırdığından sanayi işletmeleri enerji kaynağına yakın
kurulmaktadır.
Karabük ve Ereğli'de demir-çelik
tesislerinin kurulması,
Soma (Manisa), Yatağan (Muğla),
Tunçbilek-Seyit Ömer (Kütahya), Afşin-Elbistan(K.Maraş) gibi yerlerde termik
santrallerin kurulması,
Rüzgârdan elektrik elde etmek için türbinlerin
ülkemizin batısına kurulması,
4. İŞ GÜCÜ
Sanayi tesislerinin çalışması ve
üretimin artması yönünden iş gücüne ihtiyaç vardır.
Ülkemizde iş gücü ihtiyacı rahatlıkla karşılanabilmekte,
hatta dış ülkelere bile gönderilmektedir. Fakat, ülkemizde bazı sanayi
kollarında teknik eleman (kalifiye eleman) henüz tam olarak yeterli değildir.
5.ULAŞIM
Hammaddenin fabrikalara taşınması ve
üretildikten sonra pazarlara taşınması yaygın ulaşım ağıyla mümkündür.
Karadeniz ve Akdeniz kıyıları boyunca
uzanan sıradağlar ile ülkemizin doğusunda yükselti ve engebenin fazla olması
ulaşımı olumsuz etkilemiştir.
Ülkemizin iç kesimleri ile batısında
yer şekillerinin uygunluğu, üç tarafının denizlerle çevrili olması ulaşım için
avantajlar sunmaktadır.
İstanbul, İzmir, Mersin ve Adana'da
sanayinin yoğunlaşmasında önemli limanların varlığı etkili olmuştur.
İskenderun'da demir-çelik fabrikasının,
Samsun'da bakır işleme tesislerinin,
İzmit, İzmir ve Mersin’de petrol
rafinerilerinin varlığı ulaşımla yakından alakalıdır.
6.PAZAR
Bir sanayi kuruluşunun varlığını
devam ettirebilmesi için ürettiği ürünleri pazarlayabileceği sürekli bir
pazarının olması gerekir.
Bursa, İstanbul, İzmir, İzmit,
Adana, Ankara pazar koşullarının geliştiği yerlerdir.
7.İKLİM
Tarım ve hayvancılığa dayalı
sanayi kollarının dağılışında ve yıllık üretim miktarında iklim etkilidir.
Ayrıca hidroelektrik, rüzgar ve güneş enerjisi üretiminde de iklim etkilidir.
SANAYİLEŞME İLE ORTAYA ÇIKAN DURUMLAR
Ø
Şehirleşme ve çevre kirliliği artar.
Ø
Enerji tüketimi artar.
Ø
Tarımda çalışan nüfus oranı azalır.
Ø
İşsizlik azalır, nitelikli işgücü (Kalifiye eleman) önem
kazanır.
Ø
Dış ticaret hacmi büyür,
Ø
Ham madde ithalatı artar.
Ø
Kişi başına düşen milli gelir artar, refah seviyesi
yükselir.
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
Ø
Sanayinin uygun görülen alanlarda yapılandırılması,
Ø
Çevre sorunlarının önlenmesi,
Ø
Düzenli kentleşmenin sağlanması,
Ø
İmalat sanayisi türlerinin belirli bir plan dahilinde
yerleştirilmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder